"Μωρέ, πού να μπλέκω τώρα;", "Και αν αυτά που εντοπίζω, είναι δικές μου παρανοήσεις;", "Να τους πάρουν τα παιδιά και να ξέρουν όλοι ότι το έκανα εγώ;", "Τα εν οίκω, μη εν δήμω!", "Αχ, δεν ασχολούμαι με τις οικογένειες των άλλων!" κλπ κλπ
Αυτές είναι μερικές μόνο από τις φράσεις που μπορεί να ακούσει ή να πει κανείς, όταν υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις κακοποίησης ή παραμέλησης παιδιού!
Δύο κοινωνικοί λειτουργοί, η Αριστέα Κουκουζέλη και η Νατάσα Λεπίδα, μας βοηθούν να προσεγγίσουμε αυτό το δύσκολο θέμα με απλό και κατανοητό τρόπο! Μακάρι πια κανένα παιδί να μην βρίσκεται σε κίνδυνο και να μην χρειαστείτε ποτέ τις πληροφορίες που μοιραζόμαστε μαζί σας.
Τι είναι κακοποίηση;
Η κακοποίηση ή κακομεταχείριση των παιδιών περιλαμβάνει «όλες τις μορφές α) σωματικής ή β) συναισθηματικής κακής μεταχείρισης, γ) σεξουαλικής παραβίασης, δ) παραμέλησης ή παραμελημένης φροντίδας ή ε) εκμετάλλευσης για εμπορικούς ή άλλους σκοπούς, η οποία καταλήγει σε συγκεκριμένη ή εν δυνάμει βλάβη που αφορά τη ζωή, την ανάπτυξη και την αξιοπρέπεια του παιδιού, στο πλαίσιο μιας σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης και δύναμης».
Ποιες είναι οι μορφές κακοποίησης;
Παραμέληση, η οποία περιλαμβάνει μεμονωμένα, αλλά και διαρκή περιστατικά αποτυχίας του γονέα/ φροντιστή να φροντίσει για την κάλυψη ενός ή περισσότερων από τους τομείς ανάπτυξης και ευημερίας του παιδιού. Η παραμέληση διακρίνεται σε ανεπαρκή ανάπτυξη μη οργανικής αιτιολογίας (Failure to Τhrive), (πχ χαμηλό βάρος σώματος για την ηλικία του παιδιού χωρίς να υφίσταται οργανική νόσος ή κληρονομική επιβάρυνση), ιατρική παραμέληση, όπου ο γονέας/φροντιστής αδυνατεί να παρέχει την κατάλληλη ιατρική φροντίδα στο παιδί (π.χ. οδοντιατρική φροντίδα, εμβολιασμοί), η εκπαιδευτική παραμέληση με την μη ένταξη του παιδιού σε εκπαιδευτικό πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με συχνές και αναίτιες απουσίες από το σχολείο, με την αδυναμία παροχής κατάλληλου περιβάλλοντος για μελέτη στο σπίτι και την αποφυγή κάλυψης ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, καθώς και η συναισθηματική-ψυχολογική παραμέληση, η οποία περιλαμβάνει τις συζυγικές συγκρούσεις παρουσία του παιδιού, την αδυναμία ή άρνηση παροχής συναισθηματικής φροντίδας και προστασίας, όπως επίσης και την απομόνωση του παιδιού από δραστηριότητες και ομάδες συνομηλίκων.
Σωματική κακοποίηση, που ορίζεται ως η χρήση σωματικής βίας σε βάρος ενός παιδιού η οποία έχει ως αποτέλεσμα ή έχει υψηλή πιθανότητα να έχει ως αποτέλεσμα τη βλάβη στην υγεία του παιδιού, στην επιβίωση, στην ανάπτυξη ή την αξιοπρέπειά του.
Ψυχολογική-συναισθηματική κακοποίηση, που περιλαμβάνει τόσο μεμονωμένα περιστατικά όσο και ένα πρότυπο διαρκούς αποτυχίας του γονέα ή φροντιστή να παράσχει στο παιδί ένα περιβάλλον αναπτυξιακά κατάλληλο και υποστηρικτικό, εφαρμόζοντας πρακτικές που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στη συναισθηματική υγεία και ανάπτυξη του παιδιού.
Σεξουαλική κακοποίηση: Ορίζεται η εμπλοκή ενός παιδιού σε σεξουαλική δραστηριότητα την οποία δεν κατανοεί πλήρως και για την οποία δεν είναι σε θέση να συναινέσει ή δεν είναι αναπτυξιακά ώριμο ή παραβιάζει τους νόμους. Τα παιδιά μπορεί να υποστούν σεξουαλική κακοποίηση τόσο από ενήλικα άτομα όσο και από άλλα παιδιά, τα οποία, λόγω της ηλικίας τους ή του αναπτυξιακού τους σταδίου, βρίσκονται σε θέση ευθύνης, εμπιστοσύνης ή δύναμης σε σχέση με το θύμα.
Ποιες είναι οι ενδείξεις ύπαρξης κακοποίησης;
Τι θα μπορούσε να κάνει ένας πολίτης, γονέας, μάρτυρας κακοποίησης;
Κάθε πολίτης οφείλει να αναφέρει αξιόποινες πράξεις που διώκονται αυταπαγγέλτως όπως και μία παιδική κακοποίηση (ΚΠΔ 40§1). Ακολούθως, αποτελεί υποχρέωση όλων μας η κινητοποίηση και η αναφορά των ενδείξεών μας. Αναφορά είναι η ανακοίνωση συγκεκριμένων πληροφοριών σε αστυνομική ή εισαγγελική αρχή ή σε ένα φορέα παιδικής προστασίας (που δέχεται αναφορές) σχετικά με ένα παιδί, η σωματική ή ψυχική υγεία του οποίου ο αναφέρων έχει βάσιμες υποψίες ότι κινδυνεύει ως αποτέλεσμα κακοποίησης ή παραμέλησης. Μια αναφορά δεν αποτελεί εκ των προτέρων επίσημη καταγγελία αλλά προληπτική ενέργεια για επιβεβαίωση συγκεκριμένων πληροφοριών και περαιτέρω αξιολόγηση.
Πώς και πού μπορώ να αναφέρω ότι ένα παιδί κακοποιείται;
Η αναφορά, μπορεί να γίνει γραπτά, με επώνυμη αναφορά, ή προφορικά, με επώνυμη και ανώνυμη αναφορά, στους κάτωθι φορείς:
Γραπτώς
στις εισαγγελικές αρχές (Εισαγγελία Πρωτοδικών, Τμήμα Ανηλίκων Αθηνών τηλ. 210 8827993/ 2132156253, Θεσσαλονίκης τηλ. 2310507166/ 2313311152 και Πειραιά τηλ. 2132157151/ 2104522895 ή σε άλλο αρμόδιο τμήμα),
στην Ελληνική Αστυνομία (στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής τηλ. 210 6476370, 2106476573, 2106400131, 2106447687, στο Τμήμα Ανηλίκων της Υποδιεύθυνσης Δίωξης Εγκλημάτων κατά της Ζωής της Διεύθυνσης Ασφαλείας Θεσσαλονίκης τηλ. 2310 388456-57, στις κατά τόπους υπηρεσίες ασφαλείας των νομών ή στην άμεση δράση 100).
Για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης - παιδοφιλίας ή παιδικής πορνογραφίας, είναι δυνατή η επικοινωνία με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στην ειδική τηλεφωνική γραμμή καταγγελιών 11188 ή μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας στη διεύθυνση ccu@ cybercrimeunit.gov.gr. Γραμμή καταγγελιών: 11012 ή 11012@hellenicpolice.gr,
στο Συνήγορο του Πολίτη-Συνήγορο του Παιδιού τηλ. 2131306744, 2131306710, 2131306703 (γραμματεία), Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 - 16:00 και στη Γραμμή για τα Παιδιά 8001132000 χωρίς χρέωση, Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 - 16:00. Η έγγραφη αναφορά δεν είναι ανώνυμη προς το Συνήγορο, αλλά διασφαλίζεται η τήρηση ανωνυμίας προς τρίτους.
Προφορικά
στην 24ωρη Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
στην τηλεφωνική γραμμή Μαζί για το Παιδί 115 25 (Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 - 21:00).
στην 24ωρη Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 του Συλλόγου Χαμόγελο του Παιδιού, χωρίς χρέωση.
Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού-Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας & Κοινωνικής Πρόνοιας Τηλ. 2107715791
Τηλεφωνική Συμβουλευτική Υπηρεσία της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε Γραμμή-Σύνδεσμος «801 801 1177», Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων «116 111»
Σε όλες τις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων
Στις σχολικές μονάδες. Μπορεί κανείς να απευθυνθεί σε οποιοδήποτε μέλος του σχολικού πλαισίου (εκπαιδευτικούς, διευθυντή/ντρια κλπ.). Ακόμη, τα τελευταία χρόνια σε πολλά σχολεία της χώρας λειτουργούν Επιτροπές Διεπιστημονικής Υποστήριξης (Ε.Δ.Υ.), μέλη των οποίων αποτελούν, εκτός των άλλων, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι.
Μπορεί κάποιος να με βοηθήσει σχετικά με την αναφορά;
Εξειδικευμένοι φορείς είναι σε θέση να παρέχουν σε επίπεδο συμβουλευτικής πληροφορίες ή κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με ζητήματα αναφοράς κακοποίησης ή/και παραμέλησης παιδιών, καθώς και να παραπέμψουν περιστατικά στα προαναφερθέντα σημεία.
Τέτοιοι φορείς είναι:
24ωρη τηλεφωνική γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας 197 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, χωρίς χρέωση.
Τηλεφωνική γραμμή Μαζί για το Παιδί 115 25 (Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 - 21:00).
Συνήγορος του Πολίτη-Συνήγορος του Παιδιού, τηλ. 2131306744, 2131306710, 2131306703 (γραμματεία), Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00-16:00, και Γραμμή για τα Παιδιά 8001132000 χωρίς χρέωση, Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 - 16:00.
στην 24ωρη Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 του Συλλόγου Χαμόγελο του Παιδιού, χωρίς χρέωση.
Κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων κάθε περιοχής.
Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, τηλ. 210 7715791,
Μετά την αναφορά, τι;
Μετά την αναφορά ξεκινάει η ποινική διαδικασία. Αρχικά, ο εισαγγελέας εξετάζει αν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να στοιχειοθετούν την κατηγορία συλλέγοντας πληροφορίες με κάθε πρόσφορο μέσο. Ενδεικτικά αναφέρονται: η κοινωνική έρευνα, η παιδοψυχιατρική εκτίμηση, η αξιολόγηση της αντιληπτικής ικανότητας και ψυχολογικής κατάστασης του παιδιού και η μαρτυρία του επαγγελματία. Αν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, τότε ασκείται ποινική δίωξη και διενεργείται ανάκριση. Σε αυτό το σημείο ένας επαγγελματίας ανάλογα με την ειδικότητά του και το αδίκημα που φέρεται να έχει διαπραχθεί μπορεί να κληθεί από τον ανακριτή να διεξάγει μεταξύ άλλων πραγματογνωμοσύνη και ιατροδικαστική εξέταση. Ήδη σε αρχικό στάδιο θα ληφθούν τα κατάλληλα προσωρινά μέτρα (ποινικά ή αστικά) για την ασφάλεια του παιδιού.
Πολλές φορές έχουμε αμφιβολίες για το αν οι ενδείξεις παραμέλησης ή κακοποίησης που έχουμε εντοπίσει είναι αληθείς ή μη. Ωστόσο, η αναφορά των ενδείξεων αυτών στους αρμόδιους αποτελεί προληπτικό παράγοντα, αφού θα χρειαστεί να διερευνήσουν οι ίδιοι εκ νέου το κάθε περιστατικό και έπειτα να προβούν στις κατάλληλες ενέργειες, που θα μπορούσαν να αρκούνται στην παροχή υποστήριξης στην οικογένεια.
Οι παραπάνω πληροφορίες βασίζονται στα εγχειρίδια:
Comments